ایام فاطمیه روزهایی که شیعیان بهمناسبت شهادت حضرت فاطمه(س)، عزاداری میکنند. با توجه به اینکه دو قول ۱۳ جمادیالاول و ۳ جمادیالثانی درباره شهادت حضرت فاطمه(س) شهرت بیشتری دارد، روزهای یازدهم تا سیزدهم جمادیالاول، فاطمیه اول و روزهای سوم تا پنجم جمادیالثانی، فاطمیه دوم نامیده شده است.
در ایام فاطمیه در برخی کشورها همچون ایران، عراق، پاکستان و آذربایجان عزاداری برپا میشود. روز سوم جمادیالثانی در ایران، تعطیل رسمی است و بعضی از مراجع تقلید در مراسم عزاداری این روز حضور مییابند. عزاداری ایام فاطمیه دوم در ایران از سال ۱۳۷۹ش که روز سوم جمادیالثانی بهعنوان روز شهادت حضرت فاطمه(س) تعطیل رسمی اعلام شد، رونق بیشتری گرفته است.
ایام فاطمیه چه روزهایی است؟
ایام فاطمیه، روزهایی است که شیعیان بهمناسبت شهادت حضرت فاطمه(س) عزاداری میکنند.[۱] به جهت شهرت سیزده جمادیالاول و سوم جمادیالثانی به عنوان تاریخ شهادت حضرت فاطمه، ایام فاطمیه به فاطمیه اول و فاطمیه دوم نامگذاری شده است. روزهای یازدهم، دوازدهم و سیزدهم جمادیالاول فاطمیه اول و روزهای سوم، چهارم و پنجم جمادیالثانی فاطمیه دوم نامیده شده است.[۲] البته برخی از دهم تا بیستم جمادیالاول را فاطمیه اول و از یکم تا دهم جمادیالثانی را فاطمیه دوم میدانند.[۳]
روز دقیق شهادت حضرت فاطمه(س) مشخص نیست و در اینباره اختلافنظر وجود دارد. در کتاب الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء(س) اثر اسماعیل انصاری زنجانی (درگذشته ۱۳۸۸ش) ۲۱ قول درباره زمان شهادت حضرت فاطمه(س) نقل شده است.[۴] بهگفته سید محمدجواد شبیری (متولد ۱۳۴۵ش) از نویسندگان دانشنامه فاطمی، قول به شهادت فاطمه(س) در سوم جمادیالثانی نزد شیعه مشهورتر است.[۵] او این قول را به روایتی از امام صادق(ع) مستند کرده که در کتاب دلائل الامامه[۶] نقل شده است.[۷]
برگزاری مراسم
در ایام فاطمیه در شهرهای مختلف ایران مراسم عزاداری برگزار میشود. این مراسم از زمان تعطیلشدن سوم جمادیالثانی بهعنوان روز شهادت حضرت فاطمه در ایران رونق بیشتری گرفته است[۸] در سال ۱۳۷۹ش به پیشنهاد آیتالله وحید خراسانی و بر اساس تصویب دولت جمهوری اسلامی ایران، روز ۳ جمادیالثانی بهمناسبت شهادت حضرت فاطمه(س) تعطیل رسمی اعلام شد.[۹] حسین وحید خراسانی و لطفالله صافی گلپایگانی (درگذشت: ۱۴۰۰ش) از مراجع تقلید شیعه در این روز در دستههای عزاداری که به سمت حرم حضرت معصومه(س) پیادهروی میکردند، حضور مییافتند.[۱۰]
همچنین همزمان با ایام فاطمیه در برخی شهرهای ایران بهویژه قم نمایشگاههایی با عنوان کوچههای بنیهاشم برای بازدید عمومی برگزار میشود و در آن نمایی از بقیع، غدیر خُم و فدک به نمایش گذاشته میشود.[۱۱]
گفته شده، شیعیان عراق بهجز فاطمیه اول و دوم، در روز ۸ ربیعالثانی نیز عزاداری میکنند. این عزاداری مبتنی بر نقلی است که شهادت او را ۴۰ روز پس از رحلت پیامبر(ص) میداند.[۱۲] همچنین در کشورهایی همچون پاکستان،[۱۳] آذربایجان،[۱۴] تاجیکستان[۱۵] و استرالیا[۱۶] و نیز در مراکز اسلامی در کشورهای اروپایی همچون مرکز اسلامی هامبورگ و مرکز اسلامی امام علی استکهلم مراسم عزاداری در فاطمیه دوم برگزار میشود.[۱۷]
سابقه عزاداری برای حضرت فاطمه(س)
گزارشهایی از عزاداری اهلبیت(ع) برای حضرت فاطمه(س) وجود دارد.[۱۸] از امام صادق(ع) نقل شده است که برای حضرت زهرا(س) عزاداری میکرد و در مجلس خود از ماجرای سقط حضرت محسن(ع) و کتکخوردن حضرت زهرا(س)، یاد مینمود.[۱۹] همچنین به گزارش قاضی عبدالجبار معتزلی (درگذشته ۴۱۵ق) عدهای از شیعیان در مناطقی از جمله مصر، دمشق، بغداد، الرمله، عَکّا، صور، عسقلان و جبل الُسماق برای حضرت زهرا(س) و فرزندش حضرت محسن(ع) عزاداری میکردند.[۲۰]
